Το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ένας κακοήθης όγκος που προέρχεται από τον λειτουργικό ιστό του ήπατος (ηπατοκύτταρα).
Στην ανάπτυξη ηπατοκυτταρικού καρκινώματος παίζουν σημαντικό ρόλο:
- Κίρρωση του ήπατος: στην περίπτωση υπάρχουσας κίρρωσης του ήπατος, υπάρχει βασικά αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης ηπατοκυτταρικού καρκινώματος. Κάθε χρόνο, το 5% των ασθενών με κίρρωση αναπτύσσουν ΗΚΚ.
- Ιογενής ηπατίτιδα Β και C: οι ιογενείς ηπατίτιδες τύπου ηπατίτιδας Β και ηπατίτιδας C θεωρούνται επιβαρυντικές για την ανάπτυξη ΗΚΚ. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος εντοπίζεται σε ασθενείς με υποκείμενη κίρρωση του ήπατος λόγω ηπατίτιδας. Η λοίμωξη από ηπατίτιδα D εμπεριέχει επίσης αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΗΚΚ.
- Αιμοχρωμάτωση: Στους ασθενείς με κίρρωση του ήπατος με υποκείμενη νόσο την αιμοχρωμάτωση, ο κίνδυνος ανάπτυξης της νόσου είναι παρόμοιος με τον συνδυασμό ηπατίτιδας και κίρρωσης του ήπατος.
- Ανδρογόνα: με τη μακροχρόνια χρήση ανδρογόνων, ειδικά με ακατάλληλη χρήση (bodybuilding), η συχνότητα εμφάνισης ηπατοκυτταρικού καρκινώματος αυξάνεται.
- Αφλατοξίνες: οι αφλατοξίνες που σχηματίζονται από τον μύκητα Aspergillus flavus είναι καρκινογόνες για το ήπαρ. Βρίσκονται κυρίως σε μολυσμένα τρόφιμα (ξηροί καρποί, δημητριακά κλπ).
Η διάγνωση γίνεται συνδυαστικά με την χρήση απεικονιστικών μεθόδων, όπως Υπέρηχος Ήπατος, Αξονική Τομογραφία με χορήγηση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού υλικού και την Μαγνητική Τομογραφία Ήπατος.
Σε πολλές των περιπτώσεων και εφόσον γίνει ο συνδυασμός των παραπάνω απεικονιστικών μεθόδων, δεν είναι απαραίτητη και η βιοψία.
Χειρουργική θεραπεία
Σε αρχικά στάδια της νόσου, η πλήρης χειρουργική εκτομή με υγιή χειρουργικά όρια (R0-εκτομή) είναι η θεραπεία επιλογής. Τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης ανέρχονται, ανάλογα με το παθολογοανατομικό στάδιο και το αποτέλεσμα της εκτομής, στο 20-50%.
Στην περίπτωση τοπικά προχωρημένων σταδίων, η θεραπεία πρέπει συνήθως να πραγματοποιείται διεπιστημονικά, με συνδυασμό ογκολογικών θεραπειών (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία κλπ), όπου η χειρουργική αποτελεί βασικό πυλώνα αυτής.
Στην περίπτωση τεχνικά μη εξαιρέσιμου όγκου ή σε περίπτωση μεταστατικού σταδίου, η συστηματική θεραπεία (έχοντας ως βασικό πυλώνα την χημειοθεραπεία) ενδείκνυται ως η κύρια μέθοδος θεραπείας.
Το ήπαρ χωρίζεται σε οκτώ ανατομικά οριοθετημένα τμήματα. Μερικά από αυτά τα τμήματα, ένας από τους δύο λοβούς του ήπατος ή ακόμα και μεγαλύτερα μέρη του οργάνου -σε επιλεγμένους ασθενείς χωρίς υποκείμενες ασθένειες του ηπατικού παρεγχύματος (ίνωση, κίρρωση)- μπορούν να αφαιρεθεί, επειδή το υπόλοιπο, εναπομείναν παρέγχυμα είναι σε θέση να εκπληρώσει τις ζωτικές λειτουργίες του ήπατος.
Ως εναλλακτική λύση στη χειρουργική επέμβαση, η χρήση άλλων τεχνικών καυτηριασμού του όγκου (π.χ. Radiofrequency Ablation (RFA) ) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία των κακοήθων όγκων. Οι συγκεκριμένες μέθοδοι ενδείκνυνται για όγκους διαμέτρου έως 3 εκατοστών.
Χειρουργικές επεμβάσεις στο ήπαρ
Το φάσμα των χειρουργικών επεμβάσεων στο ήπαρ είναι πολύ ευρύ και περιλαμβάνει τις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές (λαπαροσκοπική και ρομποτική ηπατεκτομή), τις ανοιχτές μεθόδους έως την αφαίρεση ολόκληρου του οργάνου.
Οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές μπορούν να πραγματοποιηθούν είτε λαπαροσκοπικά, είτε ρομποτικά (με την χρήση ρομποτικού χειρουργικού συστήματος), για τις οποίες απαιτούνται μόνο οπές χιλιοστών στο δέρμα και το κοιλιακό τοίχωμα. Σε περίπτωση εκτεταμένης ογκολογικής νόσου, είναι απαραίτητη η ανοιχτή χειρουργική μέθοδος.
Τεκμηρίωση εξειδίκευσης τεχνικών Αριστοτέλη Περράκη
Ο Αριστοτέλης Περράκης και η ομάδα του είναι απόλυτα εξειδικευμένοι στη σύγχρονη χειρουργική ογκολογία του Ήπατος.
Ο Καθηγητής Αριστοτέλης Περράκης έχει μεγάλη εμπειρία και κλινικό, επιστημονικό και ερευνητικό ενδιαφέρον στην αντιμετώπιση του ηπατοκυτταρικού καρκίνου με όλες τις δυνατές τεχνικές (ανοιχτά, λαπαροσκοπικά, ρομποτικά). Ήταν μέλος και αναπόσπαστο κομμάτι χειρουργικού team που διενήργησε την πρώτη ρομποτική ηπατεκτομή στην Γερμανία (Croner RS, Perrakis A, Brunner M, Matzel KE, Hohenberger W. Pioneering robotic liver surgery in Germany: first experiences with liver malignancies. Front Surg. 2015 May 20;2:18).
Εξειδικεύτηκε στην Χειρουργική του Ήπατος και των Χοληφόρων και ήταν ο Υπεύθυνος Καθηγητής Χειρουργικής στην Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική του Ερλανγκεν για την αντιμετώπιση Πρωτοπαθών και Δευτεροπαθών Όγκων του Ήπατος.
Εξειδικεύτηκε στις μείζονες ηπατεκτομές (Δεξιά/Αριστερή Ηπατεκτομή, Εκτεταμμένη Δεξιά/Αριστερή Ηπατεκτομή) και στις πολύπλοκες Ηπατεκτομές σε Δύο Στάδια (ALPPS: “Associating Liver Partition with Portal vein ligation for Staged hepatectomy”), την οποία περιέγραψε και διενεργεί και ρομποτικά (Arend J, Franz M, Rose A, March C, Rahimli M, Perrakis A, Lorenz E, Croner R. Robotic Complete ALPPS (rALPPS)-First German Experiences. Cancers (Basel) 2024 Mar 6;16(5):1070) ή μετά από Προεγχειρητικό Εμβολισμό της Πυλαίας (PVE – Portal vein embolization), τεχνική η οποία διενεργείται πριν από την ηπατεκτομή (λόγω νεοπλασίας) για να αυξηθεί το μέγεθος του υπολειπόμενου ηπατικού παρεγχύματος που θα μείνει μετά την επέμβαση.
Στα πλαίσια των ρομποτικών ηπατεκτομών ανέπτυξε προσωπική τεχνική, η οποία δημοσιέυτηκε σε κορυφαία ιατρικό περιοδικό αναφορας (Perrakis A, Rahimli M, Gumbs AA, Negrini V, Andric M, Stockheim J, Wex C, Lorenz E, Arend J, Franz M, Croner RS. Three-Device (3D) Technique for Liver Parenchyma Dissection in Robotic Liver Surgery. J Clin Med. 2021 Nov 12;10(22):5265).
Εξέλιξε περαιτέρω τις Ελάχιστα Επεμβατικές Τεχνικές, μέσω χρήσης ICG (indocyanine green, πράσινη ινδοκυανίνη) για την διεγχειρητική διάγνωση μικρων μεταστάσεων και πρωτοπαθών όγκων του ήπατος 1, εφάρμοσε και δημοσίευσε την τεχνική του δρεπανοειδούς συνδέσμου 2 έπειτα από μακροχρόνια εφαρμογή των ελάχιστα επεμβατικών χειρουργικών μεθόδων για τις ηπατεκτομές δημοσίευσε για τα πλεονεκτήματα αυτών σε ασθενείς με ηπατοκυτταρικό καρκίνο, χολαγγειοκαρκίνωμα και ηπατικές μεταστάσεις σε κορυφαία επιστημονικά περιοδικά αναφοράς 3,4,5,6,7
Επίσης ίδρυσε και είχε την Διεύθυνση του Κέντρου Καρκίνου του Ήπατος από το 2017 μέχρι το 2021 στην Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική του Μαγδεμβούργου, το οποίο έλαβε την Πιστοποιήση “Excellence Center” από την Γερμανική Ογκολογική Εταιρεία.
- Franz M, Arend J, Wolff S, Perrakis A, Rahimli M, Negrini VR, Stockheim J, Lorenz E, Croner R. Tumor visualization and fluorescence angiography with indocyanine green (ICG) in laparoscopic and robotic hepatobiliary surgery – valuation of early adopters from Germany. Innov Surg Sci. 2021 Apr 22;6(2):59-66). 10.1515/iss-2020-0019, 2. Croner R, Franz M, Arend J, Rahimli M, Stockheim J, Negrini VR, Lorenz E, Andric M, Perrakis A, Wex C. [Indocyanine-Green-Guided, Robot-Assisted Left Hemihepatectomy]. Zentralbl Chir. 2021 Aug;146(4):377-380
- Rahimli M, Perrakis A, Schellerer V, Andric M, Stockheim J, Lorenz E, Franz M, Arend J, Croner RS. A falciform ligament flap surface sealing technique for laparoscopic and robotic-assisted liver surgery. Sci Rep. 2020 Jul 22;10(1):12143
- Croner RS, Perrakis A, Hohenberger W, Brunner M. Robotic liver surgery for minor hepatic resections: a comparison with laparoscopic and open standard procedures. Langenbecks Arch Surg (2016) 401 (5), 707-714. DOI 10.1007/s00423-016-1440-1
- Rahimli M, Perrakis A, Schellerer V, Gumbs A, Lorenz E, Franz M, Arend J, Negrini VR, Croner RS. Robotic and laparoscopic liver surgery for colorectal liver metastases: an experience from a German Academic Center. World J Surg Oncol. 2020 Dec 22;18(1):333. doi: 10.1186/s12957-020-02113-1.
- Lorenz E, Arend J, Franz M, Rahimli M, Perrakis A, Negrini V, Gumbs AA, Croner RS. Robotic and laparoscopic liver resection-comparative experiences at a high-volume German academic center. World J Surg Oncol. 2020 Dec 22;18(1):333. doi: 10.1186/s12957-020-02113-1.
- Lorenz E, Arend J, Franz M, Rahimli M, Perrakis A, Negrini V, Gumbs AA, Croner RS. Robotic and laparoscopic liver resection-comparative experiences at a high-volume German academic center. Langenbecks Arch Surg. 2021 May;406(3):753-761. doi: 10.1007/s00423-021-02152-6
- Rahimli M, Perrakis A, Andric M, Stockheim J, Franz M, Arend J, Al-Madhi S, Abu Hilal M, Gumbs AA, Croner RS. Does Robotic Liver Surgery Enhance R0 Results in Liver Malignancies during Minimally Invasive Liver Surgery?-A Systematic Review and Meta-Analysis. Cancers (Basel). 2022 Jul 11;14(14):3360. doi: 10.3390/cancers14143360)
- Perrakis A, Vassos N, Schellerer VS, Weber K, Croner RS, Hohenberger W, Müller V. The effect of neoadjuvant chemotherapy of colorectal liver metastases before surgical treatment. HPB; Volume 11, Issue Suppl 2; 2009; 67, Croner RS, Rahimli M, Andric M, Stockheim J, Rabczak J, Perrakis A.
Robotic Left Hemihepatectomy with Synchronous Right Hemicolectomy using Complete Mesocolic Excision for Advanced Metastatic Colon Carcinoma. Biomed J Sci &Tech Res 20(4)-2019 (συνδυασμός χειρουργικών τεχνικών και μεθόδων καυτηριασμού (RFA: radiofrequency ablation)/ μεθόδων ακτινοθεραπείας (βραχυθεραπεία και ακτινοβολία μέσω SBRT Stereotactic Radiation Therapy).
